گزارش و بررسی اینفوگرافیک مکینزی از جهان در سالی که گذشت
پس از دو سال پر فراز و نشیب، اقتصاد جهانی سال 2022 را با قدرت جدیدی آغاز کرد، با این حال وقایعی مانند جنگ اوکراین و بحران انرژی تاثیرات فراوانی بر وضعیت اقتصادی مردم سراسر دنیا گذاشت. سازمان جهانی مکینزی با انتشار مقاله‌ای به بررسی وقایع مهم و نقاط عطف سال 2022 پرداخته و چکیده‌ای از آنچه که بر اقتصاد جهانی گذشته است را در غالب تصاویر اینفوگرافیک و آمارهای ماهانه ارائه کرده است.
ژانویه 2022، آیا اقتصاد به قدرت پیشین خود باز می‌گردد؟
در ژانویه 2022 همه چیز بر اساس پیش بینی‌های پژوهشگران اقتصادی پیش رفت و اقتصاد جهانی، ماه نخست سال را با جهشی قدرتمند آغاز کرد. پیشرفت اقتصاد و رشد تولید ناخالص جهانی که از سال 2021 شروع شده بود، با وجود نگرانی‌هایی درباره سویه جدید کرونا (اومیکرون)، در ژانویه 2022 به حرکت صعودی خود ادامه داد. تولید، گسترش یافت و صنعت تجارت بار دیگر به روزهای اوج خود بازگشت.
این پیشرفت در حالی اتفاق افتاد که در سال 2020، رشد تولید ناخالص جهانی به دلیل همه گیری بیماری کرونا سقوطی 3.1- درصدی را تجربه کرده بود. با این حال در سال 2021 و با فروکش کردن این بیماری، تولید ناخالص جهانی بار دیگر به رشد 6.1 درصدی دست یافت.
در ایالات متحده آمریکا بخش عظیمی از رشدِ تولید، ناشی از فعالیت مجموعه‌هایی بود که تحلیلگران مکینزی نام “شرکت‌های اقتصاد تیتانیوم” را بر آن گذاشتند.
نقشه زیر رونق و رشد شرکت‌های اقتصاد تیتانیوم را در ایالت‌های مختلف آمریکا نشان می‌دهد. دفاتر مرکزی این شرکت‌ها و نرخ رشد آن‌ها در سال 21-2020 در نقشه و به طور خاص مشخص شده‌اند.
فوریه 2022، جنگ اکراین
حمله روسیه به اکراین و افزایش قیمت انرژی
در 24 فوریه روسیه با وجود هشدارهای فراوان کشورهایِ مختلف، به اوکراین حمله کرد. با گسترش جنگ، میلیون‌ها اکراینی از کشور گریختند و یا در شهرهای کوچک آواره شدند. مورخان اعتقاد دارند که کوچ اجباری مردم این کشور از زمان جنگ جهانی دوم تا امروز در اروپا بی‌سابقه بوده است.
مانند هر فاجعه‌ای، حمله روسیه به اکراین در کنار مسائل بشردوستانه، تاثیرات عمیقی نیز بر اقتصاد جهانی گذاشت. با افزایش قیمت طلا، نفت خام و گاز طبیعی، بازارهای سهام و بورس جهانی نیز به لرزه افتادند. در این میان بازارهای انرژی بار دیگر در مرکز اهمیت قرار گرفتند و بر اهمیت انرژی‌های پاک تاکید کردند. بر اساس گزارش‌های شورای فناوری مکینزی، انرژی‌های پاک از جمله 14 ترند تکنولوژی هستند که در سال 2022 به آن‌ها اشاره شده است.
چارت زیر آینده انرژی پاک را به عنوان یکی از 14 گرایش فناوری برتر در سال 2022 نشان می‌دهد.
مارچ 2022، زنجیره تامین
تشدید اختلال در زنجیره تامین به دلیل جنگ اکراین و بیماری اومیکرون
در ماه مارس نرخ رشد اقتصادی که از ژانویه شروع شده بود، تحت تأثیر 3 چالش بزرگ قرار گرفت: حمله به اوکراین، تورم، و بیماری اومیکرون که به تنهایی باعث بسته شدن شانگهای، بزرگترین بندر کانتینری جهان شد.
به جز زنجیره تامین (Supply Chain)، راه موثر دیگری نیز وجود دارد و آن هم حرکت بیشتر به سمت “اقتصاد چرخشی” است. در این شیوه اقتصادی، یک کالا مورد استفاده مجدد، تعمیر و به روز رسانی قرار می‌گیرد و تا حد امکان بازیافت می‌شود. به عبارتی دیگر، وقتی محصولی به پایان عمر خود می‌رسد، مواد با ارزش آن تا حد امکان در اقتصاد نگهداری خواهد شد. بدین ترتیب چرخه عمر محصولات افزایش پیدا کرده و تولید ضایعات به حداقل خود خواهد رسید.
به گفته یکی از محققان ارشد مکینزی، استفاده از اقتصاد چرخشی تنها در صنعت مد، می‌تواند تا سال 2030 باعث کسب درآمدی 200 میلیارد دلاری شود. عددی که تنها درباره یک صنعت از صنایع گوناگون برآورد شده است.
چارت زیر به عواملی اشاره می‌کند که می‌توانند محصولات و تولیدات را تا زمانی که امکان دارد، در سیستم و اقتصاد چرخشی نگه دارند.
آوریل 2022، وضعیت غذا
افزایش قیمت مواد غذایی
افزایش قیمت مواد غذایی در آوریل سال 2022، از جمله مشکلاتی بود که از سال 2020 مسیر صعودی خود را آغاز کرده بود. در حقیقت در طی دو سال گذشته، قیمت مواد غذایی چیزی حدود 75 درصد افزایش داشت. گرچه کشورها و بزرگترین اقتصادهای جهان نسبت به کاهش مواد غذایی در امنیت قرار دارند، اما بسیاری از کشورها در این زمینه به شدت آسیب پذیرند. بر اساس گفته‌های محققان مکینزی، بیش از نیمی از غذاهای تولید شده در سال – به ارزش تخمینی 600 میلیارد دلار – در مزرعه یا محیط اطراف آن و در حین برداشت یا پس از آن از بین می‌روند. برای مثال بخش فراوانی از محصولی مانند گوجه فرنگی، بیشتر از هر میوه و سبزیجات دیگر هنگام برداشت نابود می‌شود؛ چیزی حدود 50 تا 75 میلیون تن در سال!
در نمودار پایین به شما توضیح داده‌ایم که معمولاً برای گوجه‌فرنگی‌های مزرعه‌ای که قرار است در کشورهای توسعه‌یافته به‌صورت تازه فروخته شود، چه اتفاقی می‌افتد؟
مرحله اول: تولید محصول
فرض می‌کنیم که 100 عدد گوجه فرنگی در یک مزرعه کاشته شده و اکنون آماده برداشت است. در مراحل بعدی نرخ ضایعات و دور ریز این محصول را بررسی می‌کنیم.
مرحله دوم: برداشت محصول
چیزی حدود 19 تا 27 عدد گوجه فرنگی هنگام برداشت از بین می‌روند. این گوجه‌فرنگی‌ها در مزرعه رها می‌شوند و می‌توانند به عنوان کود آلی، خوراک دام یا سوخت زیستی مورد استفاده قرار بگیرند.
مرحله سوم: ذخیره‌سازی محصول
معمولا بین یک تا دو عدد گوجه فرنگی هنگام انتقال از مزرعه به انبار و در مسیر گم می‌شوند.
مرحله چهارم: کنترل کیفیت محصول
بین 3 تا 4 عدد گوجه فرنگی، هنگام رسیدگی و کنترل کیفیت از بین می‌روند. در حقیقت پس از انتقال گوجه فرنگی‌ها به انبار و شستشو و دسته بندی، محصولاتی که استاندارد لازم را ندارند دور ریخته می‌شوند.
مرحله پنجم: بسته بندی محصول
یک تا 2 عدد از گوجه فرنگی‌های بسته بندی شده، به دلیل آسیب دیدگی و یا مغایرت با استانداردهای تعیین شده، دور ریخته خواهند شد.
مرحله ششم: حمل و نقل محصول
4 تا 6 عدد از گوجه فرنگی‌ها، دچار آسیب ناشی از حمل و نقل نادرست شده و از بین می‌روند. در نهایت چیزی حدود 59 تا 72 گوجه فرنگی تازه از این سفر پر پیچ و خم جان سالم به در می‌برند.
می 2022، وضعیت مسکن
بازار پر تلاطم مسکن، تهدید اقتصادهای بزرگ
اقتصاد جهانی تا ماه می، بازارهای مسکن در سراسر دنیا، به ویژه 2 بازار مهم و بزرگ را به طرز باورنکردنی به لرزه در آورد. در بازار مسکن چین، کار بر روی بسیاری از پروژه‌ها متوقف شد، بساز و بفروش‌ها دست از کار کشیدند، مردم و خریداران از پرداخت هزینه رهن خانه‌ها خودداری کردند و در خیابان‌ها به اعتراضات عمومی پیوستند.
در بازار مسکن ایالات متحده نیز وضعیت مشابهی وجود داشت. مردم برای خرید خانه با قیمت‌هایی بالاتر از زمان کرونا و نرخ‌های بیشتر رهن و اجاره دست به گریبان بودند. این مشکلات در وضعیت مسکنِ بسیاری از کشورهای دیگر نیز دیده می‌شد.
دردسرها و سختی‌ها برای بدست آوردن مالکیت یک خانه، به معنای کاهش رشد اقتصاد فراگیر است. ” رشد اقتصادی فراگیر نوعی از رشد اقتصادی است که باعث افزایش سطح استاندارد زندگی و رفاه تعداد زیادی از مردم می‌شود.” این کاهش رشد در اقتصاد می‌تواند به شیوه‌های گوناگون در زندگی افراد تاثیر بگذارد. به یک مثال در این زمینه دقت کنید:
محققان مکینزی در یکی از مقاله‌های خود به بررسی “محل زندگی سیاه پوستان” و “کالاهای زیبایی” پرداختند. از آن‌جا که بسیاری از محله‌های سیاه پوستان در نقاط دور افتاده شهر و در فاصله زیاد با فروشگاه‌ها قرار دارد، بسیاری از ساکنان این محله‌ها نسبت به سفیدپوستان، امکانات کمتری برای رفت و آمد و خرید محصولات دلخواهشان دارند.
در نتیجه، بازار مسکن و کاهش قدرت خرید و مالکیت خانه‌ها، می‌تواند به سادگی در اقتصاد صنعت زیبایی تاثیرگذار باشد.
چارت زیر به خوبی نشان می‌دهد که چگونه فاصله فروشگاه‌ها تا خانه، گزینه‌های کمتری برای خرید محصولات آرایشی توسط مصرف کنندگان سیاه پوست فراهم می‌کند.
ژوئن 2022، تورم
تورم بالا و بحران مشاغل
در ماه ژوئن، تورم در بسیاری از کشورها به طرز چشمگیری بالا رفت؛ افزایشی که از دهه 1980 تا این ماه بی‌سابقه بود. در بیشتر نقاط جهان، مردم بی‌بضاعت و فقیرتر به دلیل افزایش هزینه‌های زندگی مانند خوراک، پوشاک، مسکن و گاز و برق تحت فشارهای مضاعفی قرار گرفتند. این معضل تا جایی پیش رفت که در نظرسنجی “شرایط اقتصاد جهانی” مکینزی، بسیاری از مدیران میانی اظهار داشتند که تورم و افزایش قیمت‌ها بیشتر از هرچیز دیگر، حتی “بیماری کووید” و “بی‌ثباتی ژئوپولتیکی”، آن‌ها را نگران کرده است.
بسیاری از اقتصاددانان این شرایط را به دلیل پدیده “مارپیچ قیمت- دستمزد (Wage price spiral)” می‌دانند. مارپیچ قیمت- دستمزد یک نظریه اقتصاد کلان است که به بررسی رابطه درآمد و سطح عمومی قیمت‌ها می‌پردازد. بر اساس این نظریه، هرچقدر درآمد کارمندان بیشتر شود، هزینه‌های تولیدی نیز بیشتر خواهند شد و در نتیجه شرکت‌ها ناچار می‌شوند که قیمت اجناس تولیدی خود را افزایش دهند. بدین ترتیب با افزایش سریع دستمزدها، قیمت‌ها بالاتر رفته و تورم بیشتری در جامعه بوجود می‌آید.
در ژوئن 2022، پدیده بالقوه “مارپیچ قیمت-دستمزد” آن هم در شرایطی که استخدام و نگهداشتن کارمندان سخت‌تر از قبل بود، تهدیدی برای یک تورم افسارگسیخته به حساب می‌آمد. برخی از محققان مکینزی در این زمنیه اعتقاد دارند که در چنین وضعیتی، مدیران استخدامی باید بدانند که به چه کارمندانی احتیاج دارند و چطور آن‌ها را به بهترین شکل جذب کنند.
کارفرمایان باید درک کنند که چه عوامل انگیزشی افراد را در مشاغل نگه می‌دارند و چه عواملی آن‌ها را بی‌انگیزه کرده و از ادامه کار متوقف می‌کنند. تصویر زیر به برخی از این عوامل انگیزشی و عوامل بازدارنده اشاره می‌کند.
جولای 2022، رکود اقتصادی
آیا رکود اقتصادی دوباره باز می‌گردد؟
در جولای 2022، اقتصاددانِ ارشد صندوق بین‌المللی پول با اشاره به مشکلات پیش آمده در چین، اروپا و ایالات متحده، هشدار داد که “ممکن است جهان به زودی در لبه رکود سراسری قرار بگیرد.”
در این زمان اروپا همچنان با اثرات جنگ اوکراین، تورم افسارگسیخته (تا جایی که قیمت‌ها در برخی کشورها هشت برابر شده بود)، بحران انرژی و سیاست سختگیرانه مالی دست و پنجه نرم می‌کرد. بر اساس نظرسنجی موسسه بهداشت مکینزی، در ماه جولای این تأثیرات تا جایی ادامه پیدا کرد که به کاهش فعالیت‌های اقتصادی منجر شد. در این زمان جوانان نسل جدید یا همان نسل زد Z generation بیشتر از هر زمان دیگری حتی زمان کرونا، نگران وضعیت اقتصادی و رکود احتمالی بودند.
نسل زد به افرادی گفته می‌شود که تقریباً بین سال‌های 1995 تا 2010 به دنیا آمده‌اند. این نسل از همان ابتدای کودکی با تکنولوژی، پیشرفت اینترنت و سایر ابزارهای هوشمند دنیا بزرگ شده‌اند و بیشتر از نسل‌های گذشته از ابزارهای دیجیتال استفاده کرده‌اند.
بحران کووید و جنگ اوکراین تاثیر متفاوتی بر صنایع مختلف دنیا گذاشت. این صنایع حتی در کمترین حالت تاثیر، تا 10 درصد شاهد تفاوت‌هایی در وضعیت کاری خود بودند.
آگوست 2022، انرژی
وضعیت آب و هوا و بحران انرژی در اروپا
در آگوست 2022، وضعیت آب و هوا و انرژی‌های جهان با تغییرات متعددی مواجه شد. اروپا موج گرمای بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد و سیل، بیشتر مناطق پاکستان را در بر گرفت. اعمال فشارهای روسیه در تحریم انرژی، تامین و عرضه انرژی در اروپا را با محدودیت‌هایی مواجه کرد. برای مثال در کشور آلمان، قیمت پیش بینی شده‌ی توان الکتریکی برای تامین برق در سال 2023، به رکورد جدیدی رسید و در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، 6 برابر بیشتر برآورد شد.
در نتیجه این تغییرات، نیاز به تحولات اساسی در بخش انرژی، بیشتر از همیشه احساس شد. این در حالی است که برخی از محققان مکینزی بر این عقیده‌اند که 83 درصد از انتشار دی اکسید کربن و آلودگی هوا نیز به دلیل مصرف انرژی رخ می‌دهد.
83 درصد از CO2 و یا دی اکسید کربن منتشر شده در هوا، از مصرف انرژی و سیستم‌های انرژی کاربری زمین تولید می‌شوند.
نمودار زیر به انتشار CO2 در سیستم سوخت، انرژی و کاربری زمین در سال 2019 اشاره می‌کند:
رشد فراگیر اقتصاد
نیاز به رشد پایدار و فراگیر اقتصادی برای رسیدگی به بحران فقر
نزدیک به 60 درصد از اقتصاددانان ارشد مجمع جهانی اقتصاد، در گزارشی که در ماه سپتامبر سال گذشته منتشر شده بود، از احتمال افزایش فقر در کشورهای پردرآمد صحبت کردند. بیش از 90 درصد از این اقتصاددانان همچنین اعتقاد داشتند که فقر در کشورهای کم درآمد نیز بیشتر خواهد شد. این در حالی است که بانک جهانی نیز در اوایل سال، پیش بینی کرده بود که فقر در 2022، مانند سال 2020 ادامه خواهد داشت و 2022 به عنوان بدترین سال برای وضعیت فقر در سراسر دنیا خواهد بود.
یکی از مشاوران اقتصادی مکینزی در این زمینه اعتقاد دارد که بخش‌های دولتی و خصوصی برای دستیابی به رشد پایدار و فراگیر و بهبود این وضعیت، چاره‌ای جز همکاری با یکدیگر ندارند. بر اساس توافقات اخیر رهبران جهان، هیچ یک از بخش‌های اقتصادی نمی‌تواند به تنهایی حرکت کند و جهان و سازمان‌های آن بیش از حد به یکدیگر مرتبط هستند.
در تصویر زیر به ارتباط و انعطاف‌پذیری بخش‌های تجاری، اقتصادی و اجتماعی اشاره شده است.
اکتبر 2022، وضعیت زنان
چالش‌های جدید بازارهای کار جهانی به ویژه برای زنان شاغل
سازمان بین‌المللی کار، در تازه‌ترین پیش‌بینی‌هایش اعلام کرد که «وضعیت رشد اشتغال جهانی در سه ماهه آخر سال 2022، به‌طور قابل‌توجهی بدتر خواهد شد». این گزارش همچنین نشان می‌داد اشتغال زنان که در سال 2021 در وضعیت رشد و پیشرفت قرار داشت، در سال 2022 کاهش یافت و روند نزولی خود را طی کرد.
یکی از دلایل کاهش اشتغال زنان تا حد زیادی به جا‌به‌جایی 10 درصدی از نیروی کار اوکراین بر‌می‌گردد؛ زمانی که مردم این کشور به دلیل حمله روسیه، به عنوان پناهنده به کشورهای دیگر مهاجرت کردند و بسیاری از آنان هنوز هم نتوانسته‌اند شغل جدیدی پیدا کنند. پناهندگانی که تعداد بیشتر آن‌ها را زنان تشکیل می‌دادند.
دلایل دیگرِ کاهش اشتغال زنان، در محیط‌های کار وجود داشتند. هشتمین گزارش سالانه مکینزی که درباره “زنان در محل کار” جمع‌آوری شده است، نشان می‌دهد که در سال گذشته، مدیران زن در ایالات متحده به طرز بی‌سابقه‌ای محل کار خود را ترک کرده‌اند. این آمارها همچنین می‌گویند که میزان ترک شغل مدیران زن، نسبت به ترک شغل مدیران مرد بیشتر از هر زمان دیگری بوده است. می‌توانید به این موضوع از زاویه دیگری نیز نگاه کنید: در کنار هر زنی که در سطح شغلی کارشناس ارشد قرار دارد و می‌خواهد تا به رده بالاتری ارتقا یابد، دو زن دیگر که در موقعیت شغلی مشابه قرار دارند، تصمیم به ترک شغل خود می‌گیرند.
نمودار خطی زیر نشان می‌دهد که مدیران زن در ایالات متحده، در مقایسه با مردان، بیشتر از هر زمان دیگری در سال‌های اخیر شغل خود را ترک کرده‌اند.
نوامبر 2022، حذف آلاینده‌های گرم کننده زمین (Net Zero)
وعده‌های کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در حذف آلاینده‌های گرم کننده زمین
در نوامبر 2022، رهبران جهان در کنفرانس سازمان ملل متحد (COP 27) که با موضوع تغییرات آب و هوایی در مصر برگزار شده بود، شرکت کردند. این گردهمایی بسیار متفاوت با کنفرانس سال گذشته این سازمان در گلاسکو برپا شد. در کنفرانس اخیر، دولت‌های اروپایی و ایالات متحده، مجموعه بزرگی از قوانین اقلیمی را تصویب کردند و بیش از 3 هزار شرکت بزرگ دنیا نیز تعهداتی را برای حذف آلاینده‌های گرم کننده زمین پذیرفتند.
گرچه ممکن است عجیب باشد اما در این مسیر، رشد اقتصادی نه تنها هدفی امکان پذیر است، بلکه به عنوان یک اولویت مهم، با انطباق و بهبودپذیری قابل دستیابی خواهد بود. مشاوران مکینزی در این زمینه به نوآوری‌هایی که باعث از بین بردن آلاینده‌های گرم کننده زمین می‌شوند، اشاره می‌کنند. استفاده از این نوآوری‌ها می‌تواند تا سال 2030، سالانه بیش از 12 تریلیون دلار درآمدزایی کند.
در صورت پیشرفت برای از بین بردن آلاینده‌های گرم کننده زمین، 11 قطب اقتصادی قادر خواهند بود تا سال 2030، سالانه بیش از 12 تریلیون دلار درآمدزایی کنند.
دسامبر 2022، آیا دوران جدیدی در راه است؟
وقایع سال 2022 چه آینده‌ای را رقم می‌زنند؟
سال 2022 مانند بیشتر سال‌های گذشته، با تحولات بزرگ و تغییرات متفاوتی همراه بود. با این وجود بسیاری از تغییرات این سال، تغییرات عادی، متداول و همیشگی نبودند. شواهدِ این سال، نشان می‌دهند که نظم ژئوپلیتیک نظام جهانی در حال تغییر است و فناوری‌های غالب و برترِ سال‌های اخیر، در حال رسیدن به نقطه اشباع هستند. افزایش سن و پیری در بسیاری از جمعیت‌های جهان دیده می‌شود و حرکت از سوخت‌های فسیلی به سمت انرژی‌های پاک، بسیار دشوارتر از همیشه به نظر می‌رسد.
همانطور که مشاوران مکینزی، کریس بردلی، سون اسمیت و جاناتان ووتزل استدلال می‌کنند، این تغییرات اساسی می‌توانند آغاز عصر جدیدی برای اقتصاد جهانی باشند.
جهان ممکن است در حال گذار به دوران جدیدی باشد.
